Co to są próby wątrobowe? Jaki jest zakres norm? Jak interpretować wynik badań?

Próby wątrobowe to badanie biochemiczne krwi, pozwalające na ocenę funkcji wątroby. Badanie polega na pobraniu krwi i oznaczeniu poziomu enzymów, które w przypadku uszkodzenia komórek wątroby są uwalniane do krwiobiegu. W połączeniu z poziomem bilirubiny badanie to dostarcza szczegółowych informacji na temat stanu wątroby.

Nieprawidłowy wynik prób wątrobowych może świadczyć o zapaleniu wątroby wywołanym np. przez wirusy zapalenia wątroby typu lub C, oraz o uszkodzeniu komórek wątroby wywołanym np. przez alkohol lub substancje toksyczne, a także w skutek znacznego stłuszczenia.

Do najczęściej oznaczanych enzymów wątrobowych zalicza się:

  • aminotransferaza alaninowa (ALAT, ALT)
  • aminotransferaza asparaginowa (AspAT, AST)
  • γ-glutamylotransferaza (GGTP)
  • fosfataza zasadowa (ALP)
  • dehydrogenaza mleczanowa (LDH)

Nieprawidłowy wynik badania może świadczyć o zaburzeniu funkcji wątroby. Do najczęstszych przyczyn podwyższonej aktywności enzymów wątrobowych zalicza się:

Należy jednak pamiętać, że enzymy wątrobowe występują nie tylko w wątrobie, ale również w mięśniach szkieletowych, sercu, nerkach, kościach, w mózgu, a także w innych narządach. Uszkodzenie wymienionych organów może także powodować wzrost tych enzymów we krwi, dlatego też próby wątrobowe i ich wyniki należy oceniać biorąc pod uwagę całościowy obraz kliniczny pacjenta. Nie zawsze wzrost aktywności enzymów wątrobowych związany jest ściśle z chorobą wątroby.

Zobacz także

Marskość wątroby

Alkoholowe uszkodzenie wątroby

GGTP

Kiedy należy wykonać próby wątrobowe
i jak przygotować się do badania?

Najczęstsze wskazania do oznaczenia prób wątrobowych to:

  • ostre i przewlekłe choroby wątroby
  • żółtaczka
  • marskość wątroby
  • alkoholizm
  • zatrucia
  • ból w prawym podbrzuszu, przewlekłe osłabienie, utrata łaknienia, utrata masy ciała

Próby wątrobowe oznaczane są z krwi żylnej, pobranej na czczo. Pacjent powinien unikać ciężkostrawnych dań i intensywnego wysiłku fizycznego dzień przed wykonaniem badania.

W jakim celu wykonuje się takie badanie ?

  • Aby ocenić, czy u pacjenta występuje choroba wątroby lub dróg żółciowych.

Kiedy wykonuje się takie badanie ?

  • W każdym przypadku, gdy lekarz podejrzewa chorobę wątroby, lub stwierdzi niepokojące objawy ze strony jamy brzusznej – bóle brzucha, nudności, wymioty, żółtaczka.

Jak pobiera próbkę ?

  • Próby wątrobowe wykonuje się na czczo z krwi pobranej z żyły przedramienia.

Jak należy się przygotować ?

  • Wykonanie badań AlAT, AspAT, (ALT, AST) i ALP nie wymaga specjalnego przygotowania należy jednak pamiętać że:
    • Krew do badania pobiera się na czczo
    • Zaleca się unikać wysiłku fizycznego dzień prze badaniem

O czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki prób wątrobowych?

AlAT i AspAT

Norma AlAT (ALT )- < 40 IU/l (międzynarodowych jednostek/litr)

Norma AspAT (AST) – < 40 IU/l (międzynarodowych jednostek/litr)

Niewielkie podwyższenie – przekroczenie normy AlAT i AspAT o kilka jednostek nie zawsze musi być związane z procesem chorobowym. W takiej sytuacji najlepiej powtórzyć wynik za 1-2 tygodni unikając w tym czasie dużego wysiłku fizycznego i substancji mogących toksycznie działać na wątrobe – np alkohol.

Umiarkowany wzrost > 5-krotnie zwiększenie aktywności enzymów może wskazywać m.in. na:

  • Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby B i C
  • Stłuszczenie wątroby
  • Autoimmunologiczne zapalenie wątroby
  • Alkoholowe choroby wątroby

Bardzo duży wzrost >15-krotnie zwiększenie aktywności enzymów może wskazywac na:

  • ostre wirusowe zapalenie wątroby A-E
  • Uszkodzenie przez leki lub toksyny
  • ostre niedokrwienie wątroby.

AlAT – aminotransferaza alaninowa, AspAT – aminotransferaza asparaginowa. AlAT jest enzymem stosunkowo swoistym dla komórek wątroby. Do jego wzrostu dochodzi w momencie, gdy umierają komórki wątrobowe (hepatocycty). Martwe hepatocyty rozpadają się i uwalniają zawarty w nim enzymy, między innymi AlAT, dlatego tez podwyższenie AlAT świadczy o uszkodzeniu wątroby. AspAT występuje licznie także w innych narządach, jednak stosunkowo najwięcej zawierają go komórki wątrobowe. Podobnie jak w przypadku AlAT, podwyższenie AspAT świadczy o toczącym się aktualnie procesie chorobowym w wątrobie.

W przypadku znacznego lub przewlekłego podwyższenia aktywności aminosferaz zaleca się wykonanie badania elastograficznego wątroby oraz pilną konsultację hepatologiczną.

…więcej o elastografii wątroby…

Jeśli w rutynowym badaniu krwi stwierdzi się podwyższenie AlAT lub AspAT, warto takie badanie powtórzyć za około 2 tygodnie, unikając w tym czasie wszelkich substancji mogących działać toksycznie na wątrobę (alkohol, leki, dieta). Jeśli po 2 tygodniach wyniki są nadal złe, zaleca się wykonanie elastografii i kontakt ze specjalistą chorób wątroby

GGTP – γ-glutamylotransferaza

jeden z najczulszych testów wątrobowych.

Norma GGTP < 40IU/l

Wykorzystanie kliniczne:

  • cholestaza
  • Uszkodzenie komórek wątroby
  • nadużywanie alkoholu
  • nowotwory wątroby

Więcej o GGTP

ALP – Fosfataza zasadowa

Norma ALP < 270IU/l
Zwiększenie aktywności ALP może wskazywać m.in. na:

  • Ostre i przewlekłe choroby dróg żółciowych przebiegające
    z cholestazą, czyli zastojem żółci
  • Marskość wątroby
  • Zapalenia wątroby

LDH – dehydrogenaza mleczanowa

Norma LDH – < 480IU/l
Bardzo niespecyficzny enzym, jego aktywność wzrasta w ostrym uszkodzeniu mięśnia sercowego, krwinek czerwonych, nerek, a także mięśni szkieletowych, wątroby oraz płuc. Ponadto, znaczny wzrosty aktywności obserwuje się także w niedokrwistościach hemolitycznych,
w niedokrwistościach spowodowanych niedoborem witaminy B2 lub kwasu foliowego. Podwyższone wyniki LDH mogą oznaczać m.in. zapalenie wątroby, choroby dróg żółciowych, zapalenia mięśnia sercowego.

Bilirubina

Pomarańczowoczerwony barwnik żółciowy powstały głównie z rozpadu krwinek oraz enzymów wątrobowych. Bilirubina występuje w dwóch postaciach rozpuszczanej i nierozpuszczanej w wodzie. Pierwsza nazywana jest bilirubiną niestrzeżoną, druga natomiast bilirubiną sprzężoną. Wyniki prawidłowe: bilirubina całkowita (sprzężona + niesprzężona): 03-1,2mg/dl Wykorzystanie kliniczne:

  • wirusowe zapalenie wątroby
  • stwardniejące zapalenie dróg żółciowych
  • żółtaczka poalkoholowa
  • pierwotny rak wątroby
  • marskość wątroby
4.8/5 - (10 głosów)
Lekarz Marcin Inglot radiolog
Lek. med. Marcin Inglot

Specjalista Radiologii i Diagnostyki Obrazowej

Specjalista w dziedzinie diagnostyki ultrasonograficznej i elastografii. Jako jeden z pierwszych w Polsce wdrożył kliniczną elastografię SWE. Autor i współautor wielu publikacji naukowych z zakresu swojej specjalizacji. Od lat czynnie wspiera fundację Rolanda McDonalda w ramach ogólnopolskiego programu badań ultrasonograficznych "Nie nowotworom u dzieci".

Więcej o autorze

© Copyright 2020. All Rights Reserved by Lekarz Marcin Inglot Port-Zdrowia.pl