Toksyczne uszkodzenie wątroby
Etiologia i epidemiologia
Polekowe inaczej toksyczne uszkodzenie wątroby, spowodowane jest toksycznym działaniem leków i innych substancji na wątrobę.
Stany związane ze szkodliwym dziamaniem leków na wątrobę można podzielić:
- Jeśli wykonano biopsję zgodnie z obrazem morfologicznym:
- martwica,
- stłuszczenie,
- zapalenie,
- marskość
- Jeśli nie wykonano badania histopatologicznego używa się nazewnictwa:
- uszkodzenie wątroby,
- nieprawidłowe wyniki biochemiczne wskaźników czynności wątroby,
- ostre/przewlekłe/ciężkie/piorunujące uszkodzenie wątroby
Zapalność to 14/100 000 osób.
Wątroba to narząd w którym zachodzi metabolizm niemal każdego leku . Określa się że ponad 1100 leków ma działanie uszkadzające komórki wątroby, w tym także preparaty ziołowe używane w nadmiarze,
Mechanizm, w jakim leki uszkadzają wątrobę można podzielić na bezpośredni, w którym dochodzi do bezpośredniego upośledzenia funkcji enzymów, białek transportowych, mitochondriów wątroby oraz mechanizm związany z nadwrażliwością alergiczną.
Najważniejszymi czynnikami zwiększającymi ryzyko toksycznego uszkodzenia hepatocytów jest starszy wiek (>50 roku życia), płeć żeńska, ciąża oraz otyłość.
Dowiedz się więcej: Stłuszczenie wątroby
Objawy i przebieg
Główne postacie to:
- Przejściowe zwiększone, bezobjawowe zwiększenie aminotransferaz (AlAT i AspAt)
- Ostre uszkodzenie wątrobowokomórkowe – w swoim przebiegu przypomina ostre wirusowe zapalenie wątroby, może wymagać przeszczepu narządu.
- Ostre cholestatyczne uszkodzenie wątroby – związane jest z zatrzymaniem odpływu żółci z wątroby, objawia się świądem, żółtaczką oraz bólem w prawym podżebrzu.
- Mieszana postać polekowego uszkodzenia wątroby – najczęstszy obraz, często występuje z objawami immunologicznymi
- Przewlekłe uszkodzenie wątroby rozpoznawane po wykluczeniu innych patologii wątroby.
Toksyczne zapalenie wątroby charakteryzuje się tym, że objawy towarzyszące uszkodzeniu zazwyczaj ustępują po około 1-2 miesiącach od momentu przerwania stosowania leku.
W diagnostyce bardzo pomocne są badania laboratoryjne takie jak poziom aminotransferaz (AlAT i AspAT), poziom bilirubiny, GGTP, wydłużenie czasu krzepnięcia. W niektórych przypadkach wykonuje się biopsję wątroby, jednak od niedawna coraz częściej zaleca się nieinwazyjną ocenę wątroby:
- elastografię,
- elastografie SWE
- fibroscan
- ocenę markerów włóknienia we krwi.
- fibrotest
Obecnie za najlepszą metodę nieinwazyjną uznaje się elastografię wątroby. Pozwala ona dokładnie ocenić stopień uszkodzenia wątroby przy pomocy współczynnika twardości wyrażonego w kPa (kilopascalach)
…więcej o elastografii wątroby…
Leczenie
Najważniejsze jest zaprzestanie podawania leku który może powodować toksyczne uszkodzenie wątroby. Czynnik powinien zostać odstawiony natychmiast po wystąpieniu pierwszych objawów. W pewnych przypadkach można stosować odtrutki – paracetamol. Istotne jest leczeni świądu spowodowanego zastojem żółci. Niekiedy, w przypadku pogarszania się klinicznych i biochemicznych wskaźników uszkodzenia wątroby niezbędny jest przeszczep.
Zwykle rokowanie jest dobre i objawy ustępują w monecie przerwania stosowania leku. U chorych, u których wystąpi ostra niewydolność wątroby i nie wykonano przeszczepu przeżywalność wynosi 20%.